Już niebawem nakładem Wydawnictwa UKW ukaże się bardzo ciekawy dla politologów i historyków tytuł autorstwa Michała Jerzego Zachariasa Idee, utopie, rzeczywistość. Myśl polityczna Milovana Dilasa (1911-1995). Książka jest analizą politycznej myśli Dilasa – znanego dobrze w Polsce kontrowersyjnego polityka „jugosłowiańskiego”, który zaczynając jako czołowy komunista Jugosławii, bliski współpracownik Tito, stał się po latach czołowym dysydentem, zaciekle zwalczanym, prześladowanym i wielokrotnie więzionym. W napisanej w czasie internowania książce Nowa klasa poddał krytycznej analizie system rządów oligarchii komunistycznej. W 1968 roku uzyskał zgodę władz jugosłowiańskich na opuszczenie kraju.
Zdaniem Milovana Dilasa wszelkie idee mogą odegrać zaledwie ograniczoną rolę w urzeczywistnianiu konkretnych ustrojów. Inspirują wprawdzie działania, których celem może być albo zmiana zastanego porządku i doskonalenie rzeczywistości, albo utrzymanie aktualnego status quo, jedna ich wdrażanie w życie przynosi na ogół efekt odległy od oczekiwanego. Historia pokazuje, że jak dotąd wszystkie próby dostosowania rzeczywistości do jakiejś wyidealizowanej utopii zakończyły się porażką, a każdy „nowy początek” stawał się swą karykaturą i wynaturzeniem. Nie inaczej było w przypadku komunizmu. Jego twórcy obiecywali zniesienie wyzysku, nędzy i przemocy, a mimo to wprowadzenie tej ideologii w życie przyniosło ucisk i zniewolenie na skalę wcześniej niespotykaną. Uzdrowienie stosunków społecznych i międzyludzkich w sposób całościowy, na podstawie „jedynie słusznej” ideologii, jest niemożliwe. Idee i utopie – jak twierdzi Dilas – mogą byc jednak użyteczne, o ile nie oczekuje się od nich zbyt wiele. Stają się wówczas zaczynem ewolucyjnych przemian, stopniowej poprawy ludzkiego losu i reformowania niedoskonałych ze swej natury społeczeństw.
od Redakcji
